ترویج گفتمان انقلاب اسلامی ایران مهم ترین وظیفه مسئولین انقلاب اسلامی ایران،مطرح شده وشیوه های تبلیغ وترویج درچارچوب دیپلماسی،مورد توجه ایشان قرارگرفته است.دیپلماسی،مهم ترین روشی است که کشورها به طور جدی برای نیل به اهداف گفتمانی خود؛یعنی پیشبرد جامعه ی جهانی مطابق آرمان های خود، به آن می پردازند،که حکومت اسلامی نیز ازاین رویه مستثنی نیست.درحکومت اسلامی بهترین روش ترویج گفتمان اسلامی از راه دیپلماسی روشی می باشد که اولا:مردم دنیا وحکومت ها،آن گفتمان وشاخصه های آن رامطابق حقیقت می پندارند وسپس در انتخاب آن با آزادی تام،گام برمی دارند. چنانکه  قرآن کریم ضمن دعوت به راه حق،همگان رادر انتخاب  آن،آزادگذاشته(بقره(2):256؛زمر(39):14و15؛کافرون(109):6؛کهف(18):29) ثانیا: چنانچه ترویج گفتمان حکومت اسلامی موجب اقبال مردم ودولت ها به سوی آن نشود،نه تنها مورد بی مهری نظام اسلامی قرار نمی گیرند بلکه بهترین برخورد انسانی نیز با آنهاصورت می پذیرد. قرآن کریم بیان می کند اگریکی از مشرکین خواست باشما رابطه فرهنگی برقرار کند وبه کشور شما بیاید تا آیات الهی را بشنودوبررسی کند،شمابایداول:مرز رابرای او باز بگذارید.دوم:هرگاه داخل مرز شد از او حراست کنید که هیچ آسیبی به اونرسد.سوم:بگذارید تا اوسخن الهی را گوش بدهد،بعداگر نپذیرفت وخواست به کشورش برگررد،شماموظفیدکه او را از مرزخودبه سلامت،خارج کنید. ثالثا:جمهوری اسلامی ایران مبنای ترویج گفتمان خویش از دریچۀ اعتدال را نه در تسامح استراتژیک با حکومت های مستکبر یا رژیم ارباب-رعیتی،بلکه درپیروی از خداوند به عنوان فرمانروای کل عالم هستی که کرامت وسعادت همه ی انسان ها را درپی دارد،تبیین می کند. گفتگوی منطقی جمهوری اسلامی ایران باسایر ملت هابرپایۀ اصول بیان شده، فضا را برای شناخت مردم دنیا ازگفتمان اسلامی مهیا می کند،که غنیمت بودن این حالت خصوصاپس ازتحریم تاحد زیادی به ابتکاردستگاه دیپلماسی بستگی دارد.همزیستی مسالمت آمیز وهمراه با احترام مسلمانان باسایر ملل، مبنای نظام جمهوری اسلامی می باشد که نشان دهنده ی منطق قوی گفتمان انقلاب اسلامی می باشد،که طی سال های اخیر توسط حکومت های مستکبر مورد هجمه واقع شد و غیرواقعی جلوه داده شد.اکنون پس از حاضرشدن ایران پای میزمذاکره به پشتوانۀ عقل ومنطق ،زمینه فراهم شده است که ملل دنیا به غیرواقعی بودن سناریوهای ساختگی علیه ایران پی ببرند.به نظر می رسد،فضای پس ازتحریم  می تواند نقش اساسی درپیروزی گفتمان اسلامی ایفا کند. ناگفته پیداست که رعایت خطوط کلی دیپلماسی اسلامی اولین شرط برقراری هرگونه رابطه ای اعم ازفرهنگی واقتصادی وسیاسی و...می باشد.از طرفی بااین توافق ملل دنیا پی می برند که اسلام وجمهوری اسلامی خواهان صلح وبرادری با همۀ ادیان ومذاهب می باشد.خشونت وتکفیربلای خانمان سوزی می باشد که امروز به جان جهان اسلام افتاده است.ارتباطی که برپایۀ احترام متقابل استوار می باشد،منجر به زدودن روحیۀ خشونت و تکفیر از ساحت مقدس دین اسلام که در قالب انقلاب اسلامی ایران تبلور یافته است،می شود.برجام توانایی ایجاد فرصت برای شناخت گفتمان دین اسلام را داراست.گفتمانی که هرکس باهر آیین ومذهبی مورد احترام دین اسلام می باشد.خداوند درقرآن کریم خطاب به پیامبر اسلام می فرماید:«مسیحیت را دعوت کن وبه آنها بگو:بیایید اصول مشترک را به عنوان روابط بین اسلام ومسیحیت،امضا کنیم»(آل عمران(3):64)،اصولی که برپایه های زیر استوار است:

1.خدا رابپرستیم؛

2.برای اوشریک قائل نشویم؛

3.رژیم ارباب ورعیتی راملغی کنیم ودنبال برتری جویی نباشیم؛

به علاوه این توافق می تواند سبب اتحاد وبرادری هرچه بیشترکشورهای اسلامی نیز شود.در اسلام،وحدت به دلیل اصالت اهمیت آن به عنوان پدیده ای که دارای ارزش ذاتی است،مورد توجه قرار گرفته است،نه آنکه وسیله وابزاری برای رسیدن به هدف های سیاسی واجتماعی دیگرباشد.قرآن کریم درسوره انبیاء نه تنها مسلمانان را امت واحد معرفی می کند،بلکه همه ی پیروان ادیان الهی را یک امت می داند؛زیرا اعتقادبه یک مرجع ومعاد دارندومعتقد به اصل رسالتند(انبیاء(21):92). سید جمال الدین اسدآبادی میگوید:«هرگاه امتی را دیدی که افرادش به وحدت ویگانگی تمایل دارند،به آنان مژده بده که خداوند درجهان آفرینش برای آنان،آقایی وبالایی وبرتری بر سایر ملت ها مقدر کرده است»(اسدآبادی،1421ق،ص190؛موثقی،1375،ص325).همچنین«سید عبدالحسین شرف الدین»؛معتقد است که اگر وحدت اسلامی محقق شود،مسلمانان زیرچتر اتحاد،برای اعتلای تمام انسان ها،قیام می کنند وسراسر زمین رامهر ودوستی،برکت وعشق،ترقی وحکومت عدل،فرا می گیرد(حکیمی،1382،ص124-123).این ملاحظات نشان می دهد که درحکومت اسلامی،وحدت وجایگاه ممتاز آن نقش بسیار مهمی در زوال خشونت وتحکیم حکومت اسلامی خواهد داشت،چرا که از ویژگی های اصلی گروهک های تروریستی خشونت طلب ،ایجاد تفرقه وبی توجهی به مقوله وحدت است،در حالی که درنظریه دیپلماسی اسلامی ،ایجاد وحدت بین ملت های توحیدی وبرچیدن تفرقه در ابعاد مختلف از اصلی ترین اهداف معرفی می شود؛به گونه ای که اگر خلاف وحدت عمل شود حکومت،ماهیت دینی خود را از دست داده است.درگام بعدی،چنانچه مرزبندی میان حکومت های مستکبر وغیرآن توسط دستگاه دیپلماسی به درستی رعایت نشود،چه بساآثار زیانبارجدیدی نیز بر گفتمان اسلامی وارد شود. قرآن کریم حکومت های جنگ طلب وبه خصوص حکومت های مستکبر را درتضاد مستقیم با حکومت اسلامی،معرفی می نماید.مقصود قرآن کریم از حکومت های مستکبر نیز برپایه ی منطق وگفتگو استوار است.قرآن کریم حکومت هایی را مستکبر می داندکه حاکمان آنها نه راه گفتگو ومنطق را می دانند ونه درآن مسیر،گام برمی دارند وبه دشمنی خود نسبت به دین اسلام آگاهی دارندوسعی می کنند مسلمانان را بکشند یاتبعیدشان کنند ویا اموالشان رامصادره وغارت کنند(ممتحنه(60):8) وحکومت اسلامی در حدضرورت،موظف به مبارزه باآنها است وبایدجلوی توطئه رابگیرد، ولی این به معنای آن نیست که بخواهد کسی را به زور به سوی دین اسلام دعوت کند.دعوت حکومت ها به دین اسلام درپرتو دیپلماسی ازامور مسلم در تفکر سیاسی اسلام است وحتی بسیاری از متفکران غیر اسلامی نیز اذعان کرده اند که اسلام دین دعوتی بوده وپیامبراسلام رسالت جهانی خود را برپایه ی دعوت گذارده وشیوه های منطقی را محور اصلی انتقال پیام قرار داده بود(آرنولد،1385،فصل اول). کافر اگرچه دستورات الهی رااجرانمیکندولی ضرری به جان،مال،آبرو وناموس مسلمانان وارد نمی کند.لذا یکی از وظایف مهم دستگاه دیپلماسی پس از برجام،مرزگذاری میان کشورهای کافر ومستکبر می باشد.بارعایت مرزبندی برای ملت هابه خوبی روشن می شود که گسترش گفتمان اسلام،نه تنها با خشونت واجبار سازگاری ندارد،بلکه همراه آزادی،،علم،ایمان،ایثار،اخلاص،احترام ودلسوزی می باشد.گفتمان انقلاب اسلامی این نیست که با خشونت واجبار گفتمان خود رابرمردم تحمیل کند،بلکه باید بسترمناسبی برای شناخت جوامع از دین با تکیه بر اصول حاکم بردیپلماسی اسلامی فراهم آورد وبا تلاش مستمر در رشد آگاهی آنان وبیدار کردن فطرت انسانی جوامع بکوشد تا آنان خود،دین اسلام را انتخاب کنند.قرآن کریم ،بر این نکته تاکید می کند که انسان بایدخود،راه هدایت رابرگزیند والا اگر خداونداراده کند،می تواند همه راهدایت کند(نحل(16):9؛یونس(10):99)وضمن شخصیت دادن به انسان،وظیفه ی پیامبراکرم را تنهاتبلیغ معرفی کرده است(مائده(5):99و92؛آل

عمران(3):20؛نحل(16):35و82؛نور(24):54؛یس(36):17؛شوری(42):48؛بقره(2):272؛تغبن(64):12).لذابه نظر می رسد پس ازبرجام ،دستگاه دیپلماسی نقش اساسی جهت پیروزی گفتمان جمهوری اسلامی ایران وحتی جهان اسلام رابرعهده دارد.بنابراین سیاست گذاری وبرنامه ریزی های میان مدت وبلند مدت از ضرورت های اجتناب ناپذیر دستگاه دیپلماسی پس ازبرجام می باشد.

علی عزیزی(دانش آموخته مهندسی برق قدرت و طلبه پایه ششم حوزه علمیه نخبگان یک شیراز)

 

منابع

-قرآن کریم

-آرنولد،یرتوماس؛تاریخ گسترش اسلام؛ترجمه عزتی؛تهران:انتشارات دانشگاه تهران،1385.

-اسدآبادی،سیدجمال الدین،عبده،محمد،العروه الوثقی،تهران:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی،1421ق.

-موثقی،احمد،استراتژی وحدت در اندیشۀ سیاسی اسلام،قم:دفترتبلیغات اسلامی،1375.

-حکیمی،محمدرضا،شرف الدین،قم:دلیل ما،1382.